Bioamrywiaeth - Un Llais Cymru
Mynd i'r cynnwys

Gwasanaeth

Bioamrywiaeth

Mae Swyddog Lleol Lleoedd ar gyfer Natur Un Llais Cymru ar gael i gefnogi pob Cyngor Cymuned a Thref gyda phob agwedd ar Fioamrywiaeth.

Eich Swyddog Lleoedd Lleol ar gyfer Natur yw Rachel Carter: [email protected]

Ariennir y rôl gan Lywodraeth Cymru o dan raglen gyllido Lleoedd Lleol ar gyfer Natur sy’n anelu at greu ‘Natur ar garreg eich drws’. Gallwn ddarparu amrywiaeth o wasanaethau i’ch Cyngor, ac mae’r rhain wedi’u crynhoi isod:

Ar y dudalen Bioamrywiaeth hon, cewch ragor o wybodaeth am:

Prosiect Lleoedd Lleol ar gyfer Natur

Dyma’r rhaglen cyllid cyfalaf a sefydlwyd yn 2020 gan Lywodraeth Cymru i helpu i ‘atal a gwrthdroi dirywiad bioamrywiaeth’ yng Nghymru. O dan Adran 6 Deddf yr Amgylchedd 2016 mae gan bob corff cyhoeddus ddyletswydd statudol i adrodd ar sut maent yn cynnal a gwella bioamrywiaeth. Rydym am weld pob un o’n haelod gynghorau yn cymryd rhan ac yn annog eu cymuned i gymryd rhan yn y cynllun cyffrous hwn.

Fel Cynghorau Cymuned a Thref rydych mewn sefyllfa dda i ddatblygu lles amgylcheddol yr ardaloedd yr ydych yn eu gwasanaethu, ac mae Un Llais Cymru mewn sefyllfa unigryw i’ch helpu i gyflwyno’r rhaglen lleoedd lleol ar gyfer natur.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datgan argyfwng hinsawdd ac wedi rhoi cynllun adfer natur ar waith. Rydym am helpu ein cynghorau i gymryd rhan mewn creu ‘Natur ar garreg y drws’ ar gyfer eich cymunedau a gadael etifeddiaeth ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol. Roedd ein profiadau a rennir yn ystod y pandemig Covid wedi tynnu sylw at bwysigrwydd natur a mannau gwyrdd yn ein cymunedau a rôl hanfodol cyrff democrataidd lleol fel eich un chi.

Bydd y rhaglen cyllid cyfalaf hon yn rhoi cyfle i chi roi prosiectau ar waith i gynyddu bioamrywiaeth a newid eich cymunedau ar gyfer y dyfodol.

Fy rôl o fewn Un Llais Cymru yw helpu pob Cyngor Cymuned a Thref i hwyluso’r mathau hyn o brosiectau. Fi fydd eich pwynt cyswllt arbenigol; o gynhyrchu’r syniadau cychwynnol, cael ymgysylltiad cymunedol, gwneud cais llwyddiannus am arian cyfalaf a sefydlu a chynnal y prosiectau.

Rhwng 2020 a 2025, trefnwyd y rhaglen 5 mlynedd i’r 5 prif faes a ddangosir yn y diagram isod:

Mae’r sector Cynghorau Cymuned a Thref wedi cyfrannu’n sylweddol at gyflawni amcanion y rhaglen Lleoedd Lleol ar gyfer Natur. Ers 2020 mae’r sector wedi cyrchu dros £1.5miliwn o’r cyllid cyfalaf, wedi gosod mwy na 400 o becynnau Cadwch Gymru’n Daclus ac wedi gweithio gyda’u Partneriaethau Natur Lleol i greu, gwella ac adfer bioamrywiaeth a darparu byd natur ar garreg y drws i’w cymunedau.

Mae’r map isod yn dangos lleoliad yr holl brosiectau sy’n cael eu darparu gan Gynghorau Cymuned a Thref:

Map Google o Gynghorau’r Prosiect

Dyma ddetholiad bach o’r prosiectau Lleoedd Lleol ar gyfer Natur a gwblhawyd yn llwyddiannus. Cliciwch ar bob un i weld yr Astudiaeth Achos:

2020-2021: Cyngor Tref Cricieth / Cyngor Tref Llandrindod /
Cyngor Tref Cwmaman, Cyngor Cymuned Llanon a Chyngor Cymuned Llanedi

2021-22: Cyngor Tref Pontypridd / Cyngor Cymuned Betws

2022-23: Cyngor Tref Llanelli / Llanelli Rural Council

Dyma’r prosiectau diweddaraf sydd ar y gweill ar hyn o bryd:

2023-2025: Cyngor Tref Bae Colwyn / Cyngor Cymuned Pennard / Cyngor Tref Llanilltud Fawr / Cyngor Tref Machynlleth /
Cyngor Cymuned Llanedi / Cyngor Cymuned y Mwmbwls / Cyngor Tref Cil-y-coed / Cyngor Tref Pen-bre a Phorth Tywyn

I ddarganfod mwy am y rhaglen, gallwch weld y fideo isod a ddangoswyd yn nigwyddiad Arddangos y Senedd ar 29.11.24.

Digwyddiad Arddangos y Senedd 2024

Ddydd Mercher 27 Tachwedd 2024, cynhaliodd Un Llais Cymru arddangosfa arddangos lwyddiannus iawn yn adeilad y Senedd ym Mae Caerdydd.

Hoffai Un Llais Cymru ddiolch i Carolyn Thomas MS am ei nawdd caredig a’i chefnogaeth i’r digwyddiad. Roedd yn wych cael hyrwyddo Lleoedd Lleol i Natur, a thrafodwyd y digwyddiad yn ystod Cwestiynau’r Prif Weinidog yn y siambr y diwrnod cynt. Diolch i Carolyn a’r Prif Weinidog am gynrychiolaeth mor gadarnhaol.

Nod y digwyddiad oedd arddangos cyfraniad anhygoel Cynghorau Cymuned a Thref ledled Cymru i raglen ariannu Lleoedd Lleol i Natur. Roedd yn gyfle unigryw i Aelodau’r Senedd, partneriaid y rhaglen ac aelodau’r cyhoedd weld detholiad o brosiectau llwyddiannus Lleoedd Lleol i Natur ac i siarad â’r gwirfoddolwyr a gymerodd ran.

Roedd saith arddangosfa yn cael eu harddangos gan y Cynghorau canlynol:

Roedd arddangosfa Un Llais Cymru yn arddangos llawer o brosiectau llwyddiannus eraill a’r rhai sydd ar y gweill ar hyn o bryd. Roedd hefyd yn gyfle i ddysgu am y rôl ehangach y mae Un Llais Cymru yn ei chwarae wrth yrru’r agenda Bioamrywiaeth o fewn y sector Cynghorau Cymuned a Thref trwy ein Swyddog Lleoedd Lleol ar gyfer Natur. Hoffem ddiolch yn fawr iawn i bawb a helpodd i baratoi a chyflwyno’r digwyddiad hwn, ac i bawb a ddaeth draw i’n cefnogi ar y diwrnod.

Edrychwch ar y fideos ar ein sianel YouTube a ddangosir isod.

Roedd y fideo hwn yn cael ei chwarae ar y sgriniau trwy gydol y digwyddiad, sy’n cynnwys llawer o wybodaeth am raglen ariannu Lleoedd Lleol i Natur, yn ogystal â fideos o rai o’r prosiectau a digwyddiadau eraill Un Llais Cymru:

Fideo yn dangos uchafbwyntiau’r digwyddiad:

Y drafodaeth yng Nghwestiynau’r Prif Weinidog 26.11.24:

Dogfennau Canllaw

Yn dilyn ein digwyddiad lansio llwyddiannus ddydd Mawrth 21 Mai 2024, rydym yn falch iawn o rannu ein Canllawiau Bioamrywiaeth newydd gyda chi. Ariannwyd yr adnoddau newydd hyn gan y Rhaglen Lleoedd Lleol i Natur a ariennir gan Lywodraeth Cymru. Cliciwch ar y teitlau i’w hagor.

Canllaw Gweithredu Adfer Natur

Dogfen i helpu cynghorau i ddeall egwyddorion sylfaenol bioamrywiaeth gyda strwythur syml yn seiliedig ar 5 Colofn Gweithredu Natur, y gellir eu cymhwyso mewn gwahanol leoliadau i adfer, creu a gwella bioamrywiaeth a chyflawni eu dyletswydd Adran 6. Mae’r ddogfen hon yn ategu’r modiwl hyfforddi newydd. Cynhyrchwyd mewn partneriaeth â Cynnal Cymru.

Tyfu Cymunedol

Cyhoeddiad arweiniad llachar a lliwgar gyda llawer o awgrymiadau defnyddiol ar sefydlu menter gerddi cymunedol o bob maint. Mae’r dudalen flaen yn cynrychioli’r holl elfennau y gellid eu cynnwys i gyfuno tyfu bwyd a bioamrywiaeth. Cynhyrchwyd mewn partneriaeth â Social Farms & Gardens.

Bioamrywiaeth a Chynllunio

Dogfen ganllaw ddifyr ac ymarferol i helpu Cynghorau/Pwyllgorau Cynllunio i edrych ar geisiadau cynllunio gyda bioamrywiaeth mewn golwg. Bydd hyn yn helpu Cynghorau i ddeall y ddeddfwriaeth sydd ar waith a sut mae Cynghorau Cymuned a Thref yn ffitio i mewn i’r broses. Cynhyrchwyd mewn partneriaeth ag In Our Nature (CIC).

Hyfforddiant mewn Bioamrywiaeth

Ochr yn ochr â’r gweminarau a’r sesiynau hyfforddi rheolaidd a ddarperir fel rhan o rwydwaith Pethau Bychain, rydym hefyd bellach yn cynnig 3 modiwl newydd sy’n cael eu cyflwyno ochr yn ochr â’r fwydlen hyfforddi bresennol yn Un Llais Cymru gan ein tîm o Gymdeithion Hyfforddi rhagorol. Mae’r ddau gwrs yn boblogaidd iawn, felly archebwch le nawr! Ewch i’n tudalen Hyfforddiant am ragor o wybodaeth a manylion am sut i archebu.

Modiwl 25 a 26

Hanfodion Bioamrywiaeth Rhan 1 a 2: mae hwn yn gwrs 2 ran sy’n dysgu hanfodion bioamrywiaeth, adfer natur ac ecoleg, yr angen i wneud penderfyniadau da a Chynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth (CGB) effeithiol i Gynghorau. Mae’n dilyn yr un ‘5 piler bioamrywiaeth’ ag a gyflwynwyd yn y ddogfen ganllaw. Ar ôl mynychu’r cwrs hwn, bydd Cynghorau mewn gwell sefyllfa i ysgrifennu Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth ac Adroddiadau Adran 6 cadarn, i fodloni’r ddyletswydd Adran 6 honno o ran bioamrywiaeth a chydnerthedd ecosystemau. Cynhyrchwyd mewn partneriaeth â Cynnal Cymru.

Modiwl 27

Rheoli Prosiectau Natur: cwrs a gyflwynir dros 1 sesiwn sy’n dangos hanfodion rheoli prosiect yng nghyd-destun prosiectau natur ac amgylcheddol. Bydd taflenni’n cynnwys rhestr wirio prosiectau i Gynghorau i’w helpu i reoli prosiectau yn unol ag egwyddorion Bioamrywiaeth, ar amser ac o fewn y gyllideb. Gobeithir y bydd pob Cyngor sy’n mynychu’r cwrs hwn eisoes wedi mynychu’r Cwrs Hanfodion Bioamrywiaeth. Cynhyrchwyd mewn partneriaeth â Catrin Evans Consultancy.

Ymweliadau safle a chyngor

Mae ein Swyddog Lleoedd Lleol i Natur yn gallu cwrdd â chi ar y safle ac ymweld â’ch holl fannau gwyrdd. Tra ar y safle, gallwn edrych ar yr ecoleg bresennol ac ystyried sut y gallech wella, creu ac adfer bioamrywiaeth, trwy wneud newidiadau bach neu gychwyn ar brosiect mwy. Yn dilyn ymweliad safle, byddwch yn derbyn adroddiad cynhwysfawr gyda syniadau ymarferol a chyngor ar sut y gallwch symud eich Cynlluniau Bioamrywiaeth ymlaen. Mewn rhai achosion, dim ond newidiadau bach sydd eu hangen i gael effaith fawr. Rydym yn gweithio ochr yn ochr â’r Partneriaethau Natur Lleol ym mhob ardal, yn ogystal â thimau ecoleg y Sir, i ystyried yr holl opsiynau sydd ar gael i chi.

Enghraifft o Adroddiad Ymweliad Safle

Adroddiad Ymweliad Safle – enghraifft

Y Ddyletswydd Adran 6

Mae gan eich Cyngor Cymuned neu Dref ddyletswydd statudol o dan Adran 6 o Ddeddf yr Amgylchedd (2016) sy’n datgan bod pob corff cyhoeddus…

…rhaid ceisio cynnal a gwella bioamrywiaeth wrth arfer eu swyddogaethau mewn perthynas â Chymru, a thrwy wneud hynny hybu cydnerthedd ecosystemau, i’r graddau y mae’n gyson ag arfer y swyddogaethau hynny’n briodol.

Er mwyn cydymffurfio, dylai Cyngor:

ymgorffori’r ystyriaeth o fioamrywiaeth ac ecosystemau yn eu meddwl cynnar a’u cynllunio busnes, gan gynnwys unrhyw bolisïau, cynlluniau, rhaglenni, a phrosiectau, yn ogystal â’u gweithgareddau o ddydd i ddydd.

Rhaid i bob awdurdod cyhoeddus, gan gynnwys pob Cyngor Cymuned a Thref, gyhoeddi adroddiad ar yr hyn y maent wedi’i wneud i gydymffurfio â’r ddyletswydd. Roedd yr adroddiad cyntaf i fod i gael ei gyhoeddi ddiwedd Rhagfyr 2019, ac yna rhaid cyhoeddi adroddiadau pellach cyn diwedd pob trydedd flwyddyn. Roedd disgwyl yr adroddiad diwethaf erbyn diwedd mis Rhagfyr 2022. Mae adroddiadau yn darparu tryloywder, atebolrwydd ac yn arf cyfathrebu. Mae’r cylch adrodd nesaf bellach yn weithredol, a disgwylir adroddiadau erbyn diwedd 2025.

Yn fy rôl fel swyddog Dulliau Lleol dros Natur yn Un Llais Cymru, rwy’n gweithio gyda Llywodraeth Cymru i gadw cofnod o’r adroddiadau a bydd hyn yn caniatáu inni greu cronfa ddata ar draws ein sector a rhannu arfer gorau, gan helpu pob un ohonoch i gwblhau Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth (CGB) cadarn ac adroddiadau Adran 6 yn y dyfodol (2025).

Gofynnaf yn garedig i Gynghorau anfon copi o’r adroddiad gorffenedig ataf a’r ddolen i dudalen y wefan lle cyhoeddir yr adroddiad, fel y gellir cofnodi hyn a’i rannu ar wefan Partneriaeth Bioamrywiaeth Cymru.

Mae trosolwg o ddyletswydd Adran 6 ar gael yma:
Adran 6 Trosolwg o’r Ddyletswydd

Adroddiad Adran 6

Disgwylir adroddiadau gan bob corff cyhoeddus ym mhob Cyngor Cymuned a Thref erbyn diwedd 2025.
Gellir cynnwys adroddiadau yn Adroddiad Blynyddol eich Cyngor, neu eu cwblhau ar wahân gan ddefnyddio templedi a ddarperir. Unwaith y cânt eu cadarnhau, rhaid eu cyhoeddi ar wefan neu sicrhau eu bod ar gael ar gais.

Mae templedi ar gyfer adroddiadau Adran 6 ar gael i’w lawrlwytho isod. Gwiriwch pa grŵp y mae eich Cyngor yn perthyn iddo drwy gyfeirio at y tabl ar y Trosolwg Dyletswydd Adran 6 neu ar dudalen olaf pob templed.

Sylwch y dylai’r adroddiad fod yn gymesur â chwmpas pob cyngor. Cyfeiriwch at y Trosolwg Dyletswydd Adran 6 a fydd yn eich helpu i ddeall pa adrannau o’r adroddiad y dylai fod angen i chi eu cwblhau.

Gweminarau ‘Adran 6’ yn ystod mis Ebrill – cliciwch yma.

Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth (CGB)

Er mwyn galluogi Cyngor i gwblhau adroddiadau Adran 6 cadarn, mae hefyd yn ofynnol i bob Cyngor Cymuned a Thref gyhoeddi Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth gweithredol neu fod ar gael ar gais. Gall cynghorau ofyn am gyngor ac arweiniad gan ein Swyddog Lleoedd Lleol ar gyfer Natur wrth ysgrifennu eu cynlluniau. Yna dylid adolygu’r cynllun gorffenedig a’i ddiweddaru’n rheolaidd. Ar ddiwedd pob cyfnod o 3 blynedd, gellir trosglwyddo’r holl dasgau a gwblhawyd ar y Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth i’ch Adroddiad Adran 6.

Mae Templedi ar gyfer Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth ar gael i’w lawrlwytho isod. Gwiriwch pa grŵp y mae eich cyngor yn perthyn iddo drwy gyfeirio at y tabl ar y Trosolwg Dyletswydd Adran 6 neu ar dudalen olaf pob templed.

Pethau Bychain

Pethau Bychain yw Rhwydwaith Gwyrdd Un Llais Cymru ar gyfer hyrwyddwyr Bioamrywiaeth o’r sector.

Cynhelir cyfarfodydd rheolaidd ar bynciau amrywiol o ddiddordeb ac mae gan aelodau fynediad at wybodaeth ac adnoddau.

Mae’n agored i bob Clerc, Cynghorydd, a gweithiwr ledled Cymru. Gall pob Cyngor gael cymaint o aelodau ag y mae’n dymuno, a’r unigolion yw’r aelodau. Gallwch gofrestru i ymuno â Pethau Bychain yma: YMUNWCH NAWR

Pam ymuno â’r rhwydwaith?

Drwy ddod yn aelod, byddwch yn cael gwahoddiadau unigryw i weminarau rheolaidd ar bynciau bioamrywiaeth o ddiddordeb.

Mae enghraifft o’r sgyrsiau sydd wedi digwydd i’w gweld yn y ddelwedd isod:

Os hoffech ddysgu mwy am y Rhaglen Lleoedd Lleol ar gyfer Natur, neu am gefnogaeth i’ch Cyngor Cymuned neu Dref gyda phob agwedd ar Fioamrywiaeth, e-bostiwch Rachel Carter, Swyddog Lleol Lleoedd ar gyfer Natur yn Un Llais Cymru: [email protected]